بیت کوین در ایران
بیت کوین در ایران: راه حلی کثیف برای مشکلات اقتصادی ایران
قطع برق و آلودگی هوا در شهرهای ایران
در هفته‌های گذشته، قطع برق و آلودگی شدید هوا آرامش خاطر را از شهرهای بزرگ ایران ربوده است. اگرچه ایران بزرگ‌ترین ذخایر نفت و گاز جهان را دارد اما کمبود سرمایه در بخش انرژی، سوء مدیریت و سایر مسائل شرکت‌های برق را مجبور به استفاده از مازوت کرده است که مازوت نوعی گاز آلاینده بی کیفیت است که در نیروگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از مازوت در تولید برق دلیل اصلی آلودگی شدید در شهرهای ایران است. اما دولت به جای پذیرش مسئولیت، مسائل دیگر را مقصر دانست و انگشت اتهام خود را به سمت پدیده جدیدی به نام استخراج گسترده بیت کوین گرفت.
در سال‌های اخیر مزارع استخراج بیت کوین در سرتاسر ایران ظاهر شدند. آن‌ها برای تایید معاملات دیجیتال بیت کوین از سرورهای رایانه‌ای بزرگ استفاده می‌کنند که فرآیندی بسیار پر مصرف است و می‌تواند صدها مگاوات از شبکه برق تخلیه کند. شرکت‌های خارجی از کشورهایی مثل ترکیه و چین با برق ارزان، یارانه‌ای و حتی با تصویب کامل دولت فروشگاه‌هایی برای استخراج بیت کوین در ایران تاسیس کرده‌اند تا با ساخت کارخانه در یک کشور تولیدکننده گاز طبیعی از مزایای رقابتی و مواد اولیه ارزان استفاده کنند.
این مزارع بخشی از جنبش ارزهای رمز پایه در ایران هستند. در سال‌های اخیر، هم دولت ایران و هم شهروندان عادی بدون وابستگی به سیستم بانکداری تحت سلطه ایالت متحده آمریکا سعی در استفاده از ارزهای دیجیتال برای تجارت بین الملل داشته‌اند. سیستم بانکداری ایالت متحده سیستمی است که در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌های اقتصادی برای ایرانیان بسته شده است. کناره گیری از سیستم مالی جهانی، تورم، رشد کم و وضعیت اقتصادی نامناسب ایرانیان را مجبور کرده است تا از ارزهای دیجیتال به عنوان وسیله‌ای برای سرمایه گذاری و روش پرداخت استفاده نمایند.
مشکلات اقتصادی
با نگاهی به اوضاع وخیم اقتصادی ایران بهتر می‌توان درک کرد که چرا به مرور ایرانیان بیش‌تری به دارایی‌هایی مثل بیت کوین روی می‌آورند. از زمان خروج دولت ترامپ از برجام یا توافق هسته‌ای ایران در سال 2018، اقتصاد ایران سقوط کرد. بخشی از نتیجه سوء مدیریت و مسائل ساختاری، تولید ناخالص داخلی جمهوری اسلامی ایران را در سال 2018 به 5.4% و در سال 2019 به 7.6 درصد کاهش داد. همچنین از سال 2018، تحریم‌ها تقاضا برای نفت ایران را کاهش داده، صادرات ایران را متوقف نموده و درآمد دولت برای تامین بودجه پروژه‌های زیرساختی و پرداخت دستمزد بخش دولتی را بیش از 50% کاهش داده است.
تورم و کاهش ارزش پول ملی بیش‌ترین تاثیر را دارند. برای مثال، تورم قیمت مواد غذایی در ماه مه به 43% رسید. مطالعات نشان داده است که خانواده‌های ایرانی رژیم غذایی خود تغییر داده‌اند تا مصرف گوشت قرمز، مرغ، لبنیات و سایر مواد غذایی گران را کاهش دهند. ریال، واحد پول کشور، در سال‌های اخیر سقوط چشمگیری کرده است. تنها در سال 2020، 57% از ارزش خود را نسبت به دلار از دست داد. در ماه مه 2020، دولت برای تغییر واحد پول کشور از ریال به تومان لایحه‌ای مطرح کرد تا ظاهرا با برداشتن چهار صفر از ریال فشار تورم را کاهش داده و انجام معاملات را ساده‌تر کند.
تحریم‌ها همچنین ایران را از سیستم مالی جهانی جدا کرده و تجارت بین الملل را برای ایران مختل کرده است. شرکت‌هایی مثل پی پال، مستر کارت، ویزا و سایر سیستم‌های پرداخت آنلاین در ایران خدمات ارائه نمی‌دهند و انتقال وجه و پرداخت آنلاین را برای ایران با مشکل مواجه کرده است. کاهش ذخایر ارزی و تردید در بین شرکت‌های خارجی واردات کالا و به طور کلی تجارت را دشوار کرده است. به همین دلایل، دولت و شهروندان همگی به عنوان راه حلی بالقوه برای حل مشکلات به دنبال بیت کوین هستند. اما نه تنها بیت کوین راه حل این مشکلات نیست بلکه اقتصاد کشور ایران را نیز نجات می‌دهد.
بیت کوین: پناهگاه امن؟
اوایل بیت کوین در ایران ممنوع بود اما به دلیل تلاش کشور برای جلوگیری از تحریم‌های سخت آمریکا به صنعتی خانگی تبدیل شده است. در اوایل سال 2019، ایران مقررات مربوط به ارزهای دیجیتال را قانونی صادر کرد، استفاده از رمزارز در معاملات داخلی را ممنوع کرد اما استخراج بیت کوین و نگهداری بیت کوین در ایران را مجاز اعلام کرد. استخراج بیت کوین در ایران فرایندی پرهزینه است چون تایید مداوم دفتر معاملات عمومی ارز که با نام بلاک چین شاخته می‌شود امری ضروری و پرهزینه است. پروتکل‌های رمزنگاری بلاک چین به گونه‌ای طراحی شده‌اند که وقتی یک نفر به قدرت محاسباتی اعتبار سنجی دفتر کل بلاک چین کمک کرد، بیت کوین (یا هر ارز مشتق شده دیگر) پاداش بگیرد.
ارزهای رمزپایه با دفتر معاملات توزیع شده عمومی و معتبر خود، به یکپارچگی کامل دست می‌یابند. بدبین‌ها، منفی گرایان و بیش از چند متخصص امنیت سایبری نگران این احتمال هستند که یک حمله سایبری فوق العاده قدرتمند بتواند اطلاعات بانکی زیادی را از بین ببرد تا سبب ایجاد آسیب‌های ساختاری و خطرات جبران ناپذیر به اقتصاد یک ملت یا کل جهان شود. به همین ترتیب ارزهای دیجیتال محبوبیت زیادی در بین علاقمندان پیدا کرده‌اند و فقط جامعه کوچکی از مردم پس اندازهای خود را به طلا تبدیل کردند چون از سقوط ناگهانی اقتصاد یا واحد پول ایران می‌ترسیدند. ارزهای دیجیتال هم مثل طلا علاقمندان زیادی دارد و قدرت واقعی و ارزش آن غیر قابل انکار است.
درحالیکه ارزهای دیجیتال عملاً از یکپارچگی کاملی برخوردار هستند اما به قدرت محاسباتی بالایی نیاز دارند که لازمه آن برق است. طبق شاخص مصرف برق بیت کوین کمبریج، مقدار برقی که در زمان نوشتن این مقاله برای نگهداری دفتر بیت کوین استفاده می‌شود تقریباً کل انرژی مصرفی امارات متحده عربی است. این هزینه گزاف انرژی ساختاری یکپارچه در فناوری بلاکچین است و در کل جهان جای هیچ تردیدی برای تبدیل به منابع تجدیدپذیر نمی‌ماند.
قبل از اینکه ایران ارزهای دیجیتال را ممنوع کند یا برای آن قانونگذاری کند، ایران محلی مناسب برای استخراج بیت کوین بود چون دولت به برق داخلی یارانه می‌دهد. استخراج رمزارز به سرورهای محاسباتی نیاز دارد که لازمه آن سرمایه و برق فراوان است پس بهترین مکان برای استخراج بیت کوین مکان‌هایی است که برق ارزان است. برای جلوگیری از کمبود هزینه‌های خدمات، اوایل ایران توافق کرد که عملیات استخراج بیت کوین در ایران با این شرط صورت گیرد که افراد مجوز آن را از دولت بگیرند و هزینه برق را مطابق با قیمت تعیین شده بپردازند. تا تابستان سال 2020، ایران چنان با ماینرهای بیت کوین سرگرم شده بود که تعرفه برق استخراج را 47% کاهش داد. ایران تحت فشار شبکه برق متشنج، به تازگی 45000 دستگاه استخراج بیت کوین بدون مجوز را توقیف کرد که هر ساعت مجموعاً 95 مگاوات برق مصرف می‌کردند.
چالش ارزهای دیجیتال
علی رغم محبوبیت اخیر بیت کوین ممکن است خیلی امیدوارکننده نباشد. ارزهای دیجیتال به ندرت در معاملات روزمره قابل استفاده است و ارزش یا قیمت آن ثابت نیست. بی ثباتی ارزهای دیجیتال و عدم اطمینان درمورد مقررات دولت منجر شد تا بسیاری از سرمایه گذاران و تحلیلگران مالی مثل وارن بافت سرمایه گذار افسانه‌ای ادعا کنند که ارزهای دیجیتال هیچ ارزشی ندارند و یک روز سقوط خواهند کرد. برخی دیگر از چالش ارزهای دیجیتال هراس دارند چون با وجود اینکه ارزهای دیجیتال ذاتاً برای آزادی و حریم خصوصی بیش‌تر مردم در انجام معاملات مالی طراحی شده‌اند، اما مقررات بالقوه دولت می‌تواند تصویب ارزهای دیجیتال را در آینده نزدیک مختل کند.
احتمالاً استقبال ایران از بیت کوین بیش‌تر از همه توجه تحلیلگران مبارزه با پولشویی و مبارزه با تروریسم را جلب کرده است. با وجود اینکه هویت معامله گران پشت معاملات پشت آدرس‌های تصادفی (اما ایستا) پنهان است اما تمام معاملات بیت کوین عمومی هستند. این بدان معناست که هرچند این ارز دیجیتال برای تروریست‌ها، جنایتکاران و سایر کاربرانی که نمی‌توانند به بانکداری سنتی اعتماد کنند جذاب است، اما می‌تواند گنجینه‌ای از اطلاعات برای دولت‌ها و پژوهشگران منبع باز باشد. دولت ایالت متحده آمریکا قبلاً آدرس‌های بیت کوین ایرانیان تحریم شده را برای جلوگیری از معاملات غیرقانونی تحت نظر گرفته بود.
استخراج بیت کوین در ایران راه حل مشکلات اقتصادی نیست، بلکه یکی از علائم نشان دهنده آن است. برای جلوگیری از صدمه‌ای که این صنعت نوظهور به زیرساخت‌های انرژی و محیط زیست ایران وارد میکند، ایران و کشورهای عضو 1 + 5 باید ایران را برای مشارکت سودمند در اقتصاد جهانی آماده کنند تا ایران به شرکت‌های آرمان گرا و مشکل سازی مثل استخراج ارزهای دیجیتال وابسته نباشد.
منبع: وبسایت Middle East Institute
تاریخ انتشار خبر: 22 ژانویه 2021
